ZAKOŃCZENIE KOLEJNEGO SEZONU REWITALIZACJI ZABYTKOWYCH NAGROBKÓW (X.2019 r.) - wywiad z Panią DANUTĄ WIDŁAK, zdjęcia nagrobków

- Dormitorium: Spośród osób, prowadzących prace konserwatorskie na tutejszym cmentarzu, ma Pani chyba najdłuższy staż. Jak długo pracuje Pani na tej nekropolii?

- Pani Danuta Widłak: Uczestniczę w rewitalizacji tutejszych nagrobków od początku współpracy Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Lublina z Pracownią Konserwacji Dzieł Sztuki Moniki Konkolewskiej, czyli nieprzerwanie już 27 lat.

-To rzeczywiście imponująco długi czas – prawie od początku prowadzenia Lubelskiej Kwesty Listopadowej, która w zeszłym roku miała swoją 32. edycję. Kto w tym czasie najdłużej towarzyszył Pani w odnawianiu nagrobków?

- Najdłużej pracowali Piotr Czajka oraz Anna Cegielska-Krawczyk. Warto wspomnieć, iż Pani Anna, artysta malarz, oprócz rewitalizacji nagrobków zaprojektowała i wykonała w tutejszej kaplicy katolickiej polichromie, przedstawiające orszak patronów świątyni – świętych i błogosławionych. Oprócz tego pamiętać należy o osobach, które pracowały po kilka lat – były to: Olga Tatara, Jolanta Duży, Marian Bzicki i Ryszard Gargol. Kilka lat temu dołączyła do nas Sabina Foryt.

- Zdarza się, iż odnawiane przez Państwa nagrobki już po kilku latach pokrywają się szarością. Niektórzy zwiedzający tutejszy cmentarz zapytują wtedy o sens prowadzenia prac konserwatorskich. Proszę zatem przybliżyć Czytelnikom Dormitorium, jaki cel mają Państwa działania.

- Celów jest kilka. Chcemy oczywiście odzyskać dawny blask rzeźb nagrobnych poprzez odsłonięcie pierwotnego koloru kamienia. Ten element naszej pracy jest najbardziej doceniany przez osoby przybywające na cmentarz, ale nie najważniejszy. Głównym naszym celem jest wzmocnienie struktury kamienia oraz zabezpieczenie go przed zniszczeniami, wynikającymi z dalszej ekspozycji nagrobków na wieloletnie oddziaływanie zjawisk atmosferycznych. Poza tym nierzadko konieczne jest uzupełnienie ubytków, widocznych zwłaszcza w rzeźbach.

- Czy do renowacji nagrobków jest wymagane określone wykształcenie, a jeśli tak, to jakie konkretnie jest preferowane?

- Zalecane jest wykształcenie plastyczne. Wśród osób, wykonujących konserwację nagrobków, są absolwenci m.in. malarstwa i historii sztuki.

- Powiedziała Pani o wykształceniu, a jakie trzeba mieć predyspozycje, aby przeprowadzić z sukcesem wielotygodniowy proces rewitalizacji nagrobka?

- Duże znaczenie mają takie cechy jak cierpliwość, dokładność, wyczucie proporcji, uzdolnienia manualne i wyobraźnia przestrzenna, ale ważne jest także ogólne wykształcenie w zakresie sztuk pięknych, m.in. znajomość stylów w sztukach plastycznych.

- Spośród pracowników Państwa firmy widzę przy odnawianiu nagrobków prawie wyłącznie kobiety. Czy oprócz wspomnianych wcześniej cech również siła fizyczna ma znaczenie podczas wielotygodniowych, żmudnych i po części monotonnych czynności?

- Owszem, siła fizyczna przydaje się i byłoby dobrze, aby również mężczyźni zechcieli brać udział w konserwacji nagrobków.

- Powiedziała Pani, że uczestniczy w pracach konserwatorskich już prawie trzy dekady. Jak bardzo w tym czasie zmieniła się technologia odnawiania zabytkowych nagrobków w Polsce?

- Aktualnie są w Polsce dostępne nowe środki chemiczne do wzmacniania struktury kamienia, do jego impregnacji oraz uzupełniania brakujących elementów. W trakcie swojej pracy zauważam, iż są one skuteczniejsze niż te, które stosowaliśmy w pierwszych latach konserwacji tutejszych nagrobków.

- W jaki sposób Wasza praca jest zależna od pogody?

- Na pewnych etapach renowacji konieczna jest określona temperatura i wilgotność powietrza. Wysoka temperatura oraz niska wilgotność są szczególnie ważne na końcu naszej pracy – podczas przeprowadzania procesu hydrofobizacji, która ma na celu zabezpieczenie kamienia przed spodziewanymi wieloletnimi wpływami atmosferycznymi.

- Czy mogłaby Pani w przybliżeniu określić, ile nagrobków już Pani odnowiła?

- Trudno byłoby je policzyć. Cała Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki Moniki Konkolewskiej wykonała do roku 2019 włącznie konserwację 297 nagrobków.

- Czy spośród odnowionych przez siebie nagrobków ma Pani jakiś ulubiony, a jeśli tak, to dlaczego stanowi on dla Pani wartość?

- Wskażę jeden z nagrobków, odnawianych w obecnym sezonie – neogotycką rzeźbę pod baldachimem na grobie Kazimierza Horodyskiego w sekcji 5a. Jest to jeden z pierwszych odnawianych przeze mnie nagrobków na początku mojej pracy, czyli 27 lat temu. Ma on zatem dla mnie wartość sentymentalną. Oprócz tego mogę obserwować z satysfakcją, jakie owoce przynosi postęp w technologii rewitalizacji zabytkowych pomników.

- Na koniec zapytam o sprawy bieżące. Które nagrobki odnawiały Panie (wraz z Sabiną Foryt) w sezonie 2019?

- Odnowiłyśmy sześć nagrobków:
[Poniżej wklejone są zdjęcia niektórych nagrobków przed i po rewitalizacji. Aby powiększyć zdjęcie należy kliknąć w miniaturę]

1. Nagrobek Ignacego Horodyskiego w sekcji 5a (postać uskrzydlonego geniusza pod bogato ornamentowanym baldachimem, nagrobek neogotycki)
przed rewitalizacją: , po:

2. Nagrobek rodziny Dyzbowskich w sekcji 32 (rzeźba anioła, piszącego na stelli: „Bóg tak chciał”)
przed: , po:

3. Nagrobek Marii Waszyńskiej z rzeźbą Ecce Homo w sekcji 1 (jedyna na tym cmentarzu rzeźba Chrystusa ubiczowanego z koroną cierniową na głowie)
przed: , po:

4. Nagrobek Tomasza Kostki w sekcji 12b (posąg Mater Dolorosa w typie Madonny średniowiecznej)

5. Nagrobek Józefy Eydziatowiczowej z Szweykowskich w sekcji 5a

6. Nagrobek powstańca Karola Bylickiego w sekcji 29 (betonowa płyta z żeliwnym krzyżem, koszty renowacji częściowo pokryte przez spadkobierców grobu).

 

---