SYMBOLICZNA MOGIŁA KATYŃSKA

znajduje się na terenie cmentarza komunalnego (dawniej wojskowego), w południowo-zachodnim rogu kwatery C. Upamiętnia śmierć dwustu osiemdziesięciu jeden Ofiar Katynia, zamordowanych przez NKWD w 1940 r. - jeńców obozu Kozielsk, Ostaszków i Starobielsk oraz aresztantów osadzonych w licznych więzieniach zachodniej Ukrainy i Białorusi. Pomordowani byli oficerami Wojska Polskiego, żołnierzami Korpusu Ochrony Pogranicza i Żandarmerii Wojskowej, funkcjonariuszami Policji Państwowej i Straży Więziennej oraz innych służb państwa polskiego. Wszyscy byli osobiście lub rodzinnie związani z Lublinem.

Opisując historię powstania Mogiły Katyńskiej należy pamiętać, że mieszkańcy Lublina już od lat powojennych wspominali ofiary mordu katyńskiego, modląc się prywatnie i składając znicze na terenie cmentarza komunalnego w sektorze C. Impulsem dodatkowo ożywiającym te działania stał się artykuł Tadeusza Rucińskiego, zamieszczony wiosną 1989 r. w piśmie „Relacje”. Wyrażony wówczas apel o upamiętnienie Ofiar Katynia został podjęty przez działającą już od 1987 r. Komisję Ochrony Zabytków Cmentarnych Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Lublina. Członkowie Komisji podjęli długotrwałe, zakończone sukcesem starania o uzyskanie zgody władz miejskich i wojewódzkich na wzniesienie symbolicznej mogiły w miejscu, gdzie od lat prywatnie upamiętniano ofiary mordu.

W dniu 22. listopada 1989 r. z inicjatywy Komisji Ochrony Zabytków Cmentarnych powołano Komitet Upamiętnienia Ofiar Katynia, którego przewodniczącym został Marek Wyszkowski. Do prac Komitetu aktywnie włączyła się powstająca wówczas w Lublinie Rodzina Katyńska, pozyskując fundusze oraz organizując konkurs na Symboliczną Mogiłę (wyłoniono wówczas projektantów: Lucjana Ociasa i Marka Piątkowskiego).

Wspólnym działaniom Komitetu i Rodziny Katyńskiej sprzyjał fakt, iż w obu komisjach pracowały te same osoby. Przez kilka kolejnych lat fundusze zbierane podczas listopadowej kwesty cmentarnej były dzielone po części na konserwację zabytkowych nagrobków oraz na budowę Mogiły Katyńskiej. Powstawała ona zatem ze składek społecznych oraz wkładu instytucji i przedsiębiorstw. Fundatorzy wymienieni na pamiątkowej tablicy umieszczonej z boku mogiły to: Wojsko Polskie, Fabryka Samochodów w Lublinie, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lubelskie Przedsiębiorstwo Budowlane oraz Firma „Pate” Witolda Marcewicza.

Pierwszym szczególnie wzruszającym wydarzeniem związanym z budową Symbolicznej Mogiły było wmurowanie urny z ziemią katyńską, które odbyło się dnia 22. kwietnia 1990 r. Druga urna, zawierająca ziemię z dołów śmierci w Miednoje i Piatichatkach (dzielnica Charkowa), została uroczyście wmurowana dnia 14. maja 1993 r. Po kilkunastu dniach, 30. maja, odbyło się poświęcenie Mogiły. Miała ona już wówczas tablice epifanijne z nazwiskami 260 Ofiar Katynia. Jak można przeczytać na stronie internetowej Rodziny Katyńskiej, „uroczystość była niezwykła - była manifestacją odczuć licznie przybyłych mieszkańców i władz Lublina”. Niestety z powodu braku funduszy dalsze prace przy budowie mogiły zostały wstrzymane, a Społeczny Komitet Upamiętniania Ofiar Katynia uległ rozwiązaniu. Budowę pomnika dokończono dopiero po 8-letniej przerwie dzięki staraniom Rodziny Katyńskiej, która pozyskała środki na ostatnie prace. Sfinansowano wówczas mosiężny odlew wizerunku Matki Bożej Katyńskiej, wykonany przez Kazimierza Stasza według linorytu Anny Danuty Staszewskiej. Zostały także wykonane pozostałe tablice z nazwiskami Ofiar Katynia oraz gazowy znicz. Poświęcenie w pełni ukończonej Mogiły Katyńskiej odbyło się 10 listopada 2001 r.

W wigilię Narodowego Święta Niepodległości roku 2012 odbyło się kolejne doniosłe i szczególnie wzruszające wydarzenie - wmurowanie trzeciej urny, zawierającej ziemię z Polskiego Cmentarza Wojennego w Bykowni.

W krótkiej historii Mogiły oprócz płynących z głębi serca patriotycznych starań niestety zapisały się również akty wandalizmu. Dnia 31. stycznia 1995 r. uszkodzono 6 mosiężnych tablic inskrypcyjnych podczas próby kradzieży. W 2006 r. nastąpiła kolejna dewastacja i kradzież sześciu tablic epitafijnych. Tablice na szczęście wkrótce odzyskano.

Po tych dwóch aktach wandalizmu konieczny stał się remont Mogiły. Wykonano go jeszcze w roku 2006, wzmacniając okładzinę granitową, stanowiącą podkład tablic pamiątkowych, oraz wymieniając część ceglanych elementów pomnika. W kosztach remontu partycypowali m.in. lubelscy Piłsudczycy. Dary Prezesa Związku Tomasza Dyzmy oraz st. wachmistrza rez. Edmunda Krawczyka licytowane były na łamach „Kuriera Lubelskiego” przez red. Tomasza Staweckiego. Wsparcia finansowego udzielili wówczas Bogdan Grochowski - właściciel lubelskiej Grupy Grovis, Andrzej Gumieniczek – prezes Lubelskiej Fundacji Odnowy Zabytków i Zbigniew Kmicic – prezes zarządu Poleksbud. Jednym z pierwszych, którzy wsparli wówczas renowację pomnika – symbolicznej mogiły, był także lubelski Związek Sybiraków. W imieniu lubelskiego samorządu wsparcia udzielił prezydent Lublina Adam Wasilewski. Pomocy finansowej udzielili również senator Roman Wierzbicki, poseł Jan Łopata oraz lublinianin Waldemar Frąckiewicz.

Symboliczna Mogiła Katyńska ma formę dwuskrzydłowego ołtarza o ramionach ustawionych wobec siebie pod kątem 90 stopni. [kliknij, jeśli chcesz powiększyć zdjęcie]. Część pionowa wykonana jest z ozdobnie otynkowanego muru, który w najwyższej części sięga 4 m. W środkowej części pomnika w murze uformowany jest prześwit w kształcie krzyża, a wewnątrz niego umieszczony jest gazowy znicz. Nad krzyżem znajduje się napis:

Oba skrzydła pomnika przypominają swym kształtem bramy. Ich owalne wejścia zamknięte są żeliwną kratą, uformowaną w kształt krzyża. W centralnych częściach obu tych krzyży zawieszone są orły w koronie, wykonane z brązu. Powstałe w ten sposób wyobrażenia ukrzyżowanego orła przetykane są żeliwnymi kolcami, rozbiegającymi się promieniście od strony głównego napisu („1940 KATYŃ”).

U podstawy obu skrzydeł Mogiły na granitowych podestach umieszczonych jest szesnaście mosiężnych tablic w kształcie krzyży z nazwiskami Ofiar Katynia. Forma tablic nawiązuje do uproszczonego kształtu krzyża maltańskiego - krzyża cnót rycerskich, wskazując tym samym na wierność, honor, wstrzemięźliwość i przezorność jako przymioty pomordowanych oficerów. Pod tablicami przebiega przez całą długość pomnika napis:

Miejsce, gdzie obecnie znajduje się Symboliczna Mogiła Katyńska, od lat powojennych służyło mieszkańcom Lublina do prywatnego wyrażania modlitewnej pamięci o zamordowanych w Katyniu polskich oficerach. Nie zdołały temu przeszkodzić działania władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, które po roku 1956 zabraniały składania tam zniczy i wyrażania pamięci w jakiejkolwiek formie. Odkąd istnieje Symboliczna Mogiła, modlitwa za Ofiary Katynia może przybrać charakter bardziej uroczysty.

Szczególną formą upamiętnienia mordu katyńskiego są obchody rocznicowe, organizowane w Lublinie od lat przez Rodzinę Katyńską przy współudziale Instytutu Pamięci Narodowej, Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” oraz Fundacji Niepodległości. Uroczystości te objęte są patronatem Wojewody Lubelskiego, Marszałka Województwa Lubelskiego oraz Prezydenta Miasta Lublin. Lubelskie obchody katyńskie odbywają się w Dniu Pamięci Ofiar Katynia (13. kwietnia) oraz w rocznicę sowieckiej napaści na Polskę (17. września), przy czym modlitwa przy Symbolicznej Mogile Katyńskiej na cmentarzu komunalnym organizowana jest w Dniu Pamięci Ofiar Katynia oraz w przeddzień Narodowego Święta Niepodległości (10. listopada). Głównymi elementami obchodów są: Msza św. w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny Zwycięskiej (świątyni patronackiej Stowarzyszenia) oraz część patriotyczna, organizowana z zachowaniem ceremoniału wojskowego przy pomniku Ofiar Katynia (ul. Głęboka). Uroczystości odbywają się z udziałem parlamentarzystów, władz województwa i miasta oraz organizacji kombatanckich i kresowych. Uświetniane są także udziałem kompanii honorowej Wojska Polskiego i Policji, orkiestry Garnizonu Lublin i licznych pocztów sztandarowych.

OBCHODY 78. ROCZNICY ZBRODNI KATYŃSKIEJ

Zdjęcia z uroczystości można obejrzeć TUTAJ.
Wkrótce w dziale "Aktualności" ukaże się sprawozdanie z przebiegu obchodów.